سیستم عروقی مسئول اطمینان از انتقال مناسب اکسیژن و سایر مواد مغذی به تمام قسمت های بدن است. این سیستم معمولاً به دو گروه اصلی تقسیم می شود:

1- شریان ها (سرخرگ) خون اکسیژن دار را از قلب شما دور می کنند.

2- وریدها (سیاهرگ) این خون را به قلب برمی ‌گردانند تا بتوان آن را به گردش در آورد.

بیماری های زیادی وجود دارند که بر روی این سیستم اثر می گذارند. اکثر آنها کشنده نیستند اما در صورت داشتن هر یک از علائم مربوطه بایستی به دنبال مشاوره پزشکی بود زیرا این علائم می‌ توانند به سرعت بدتر شوند. برخی از علائم رایج آن، به خصوص در پاها، عبارتند از:

• علائم شریانی: علائمی هستند که نشان می دهند بیمار ممکن است مشکل شریانی داشته باشد. مانند: سردی، بی حسی، گزگز پاها و حس سوزن سوزن شدن هنگام راه رفتن.
• علائم وریدی: علائمی هستند که نشان می دهند بیمار ممکن است مشکل وریدی داشته باشد. مانند: پاهای بی قرار (در شب)، رگ های واریسی قابل مشاهده، تورم ساق پا، ورم پا، و درد ساق در حین ورزش.

• پزشکان علاوه بر معاینه کلی بدن، به عوامل خطر نیز توجه می کنند. این عوامل عبارتند از:

  1- عوامل خطر شریانی: سیگار کشیدن، دیابت، فشار خون بالا، کلسترول بالا. بیمار مبتلا به دیابت که سیگار می کشد 8 برابر بیشتر احتمال دارد به بیماری شریانی مبتلا شود.

  2- عوامل خطر وریدی: چاقی، ژنتیک، بارداری چند قلویی.

• درمان به چه صورت است؟

  خوشبختانه مشکلات عروقی فوق، قابل درمان هستند اما بهتر است برای جلوگیری از آسیب های برگشت ناپذیر، زودتر به دنبال درمان بود. بسیاری از گزینه های درمانی برای آسیب وریدی یا شریانی مشابه هم هستند.

  مشابه بسیاری از بیماری های دیگر، عموماً اولین قدم ایجاد تغییراتی در سبک زندگی مانند رعایت رژیم غذایی سالم و ورزش بیشتر است. معمولاً ترک سیگار نیز توصیه می شود زیرا ارتباط نزدیکی با ایجاد بیماری های عروقی دارد. دیگر تغییرات سبک زندگی اغلب شامل توجه بیشتر به سطح قند خون، فشار خون و کلسترول است.

  داروهایی وجود دارند که می توانند برای تعدیل عواملی که بر سیستم عروقی تاثیر می گذارند، تجویز شوند. این داروها شامل داروهای کلسترول، داروهای فشار خون و رقیق کننده های خون هستند.

  از جراحی های تهاجمی نیز می توان برای ترمیم وریدها و شریان های آسیب دیده استفاده کرد. جراحی عروقی شامل پیوند رگ خونی از جای دیگر بدن به ناحیه تحت تأثیر بیماری است. با توجه به نوآوری‌های جدید و پیشرفت روش ‌های درمان درون وریدی، جراحی عروقی معمولاً برای شدیدترین موارد به کار می رود.

  گزینه های درمانی جدید

• عمل آترکتومی شامل برداشتن مکانیکی پلاک ها یا سایر انسدادهای درون شریان است. این امر با استفاده از دستگاه های پزشکی تخصصی انجام می شود.
• روش آنژیوپلاستی و روش ونوپلاستی از این نظر مشابه هستند که در آنها، بالونی در یک رگ بیمار قرار گرفته و باد می شود تا جریان خون افزایش یابد. هنگامی که این کار در یک شریان رخ دهد، روش آنژیوپلاستی و زمانی این در یک ورید انجام شود، عمل ونوپلاستی نامیده می شود. بالون پس از استفاده خالی و بعد خارج می شود.
• بسیاری از عروق حتی پس از باز شدن، دیگر قدرت باز ماندن خود به خود را ندارند، بنابراین آنژیوپلاستی و ونوپلاستی اغلب همراه با استنت گذاری انجام می شوند. استنت گذاری می تواند هم در وریدها و هم در شریان ها رخ دهد و به معنای کار گذاشتن دائمی یک تکیه گاه فلزی برای کمک به باز نگه داشتن رگ مورد نظر در جریان خون است.

فتق شکم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر پزشک احتمال دهد که بیمار فتق دارد، او را به شکل فیزیکی معاینه می‌کند. ممکن است پزشک از بیمار بخواهد در حین این‌که محل فتق را فشار می‌دهد، سرفه کند یا بایستد. همچنین ممکن است برای او یک سونوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT اسکن) یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) تجویز کند. با این حال این روش‌ها همیشه لازم نیستند.

درمان هرنی یا فتق شکم

جراحی تنها راه برای ترمیم دائمی فتق شکم است. اما فتق شکمی در بزرگسالان همیشه نیازی به ترمیم ندارد. نوع فتق، بزرگی آن و این‌که آیا علائمی دارد یا نه، مشخص می‌کند که نیاز به جراحی وجود دارد یا نه.  پزشک همچنین احتمال ایجاد عوارض بعد از عمل را ارزیابی می‌کند تا برای جراحی تصمیم بگیرد. در صورتی که سن بیمار بالا باشد یا دچار بیماری باشد، ممکن است تا حد امکان از جراحی خودداری شود.

فتق ناف در کودکان خردسال معمولاً خود‌به‌خود بهبود می‌یابد. اما اگر بسیار بزرگ باشد یا تا زمانی که کودک به سن پنج سالگی برسد از بین نرود، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند.

بیشتر فتق‌ها در بزرگسالان به مرور زمان بزرگ‌تر می‌شوند و بیشتر احتمال دارد که عوارض ایجاد کنند.

جراحی فتق شکمی چیست؟

جراحی فتق شکمی شامل کشیدن فتق به داخل شکم و ترمیم عضله ضعیف شده برای جلوگیری از تکرار بیرون‌زدگی آن است. ممکن است این جراحی به‌ روش لاپاراسکوپی انجام شود. این بدان معنی است که این عمل از طریق بریدگی‌های کوچک در قسمت تحتانی شکم انجام شده و شکم باز نمی‌شود. با این حال ممکن است جراحی باز با یک برش منفرد و بزرگ پیشنهاد شود. هر دو نوع جراحی مزایا و معایبی دارند و جراح بهترین نوع عمل را با توجه به شرایط انتخاب می‌کند.

مدت زمان بهبودی پس از جراحی به چندین عامل بستگی دارد. این موارد شامل محل فتق، نوع جراحی و سلامت عمومی فرد است. به‌طور کلی، بهبودی کامل و بازگشت به‌حالت عادی ممکن است تا شش هفته طول بکشد. در این مدت بیمار به‌تدریج می‌تواند فعالیت خود را افزایش دهد. در دوران نقاهت نباید هیچ چیز سنگینی را بلند کند زیرا این کار می‌تواند خطر بازگشت فتق را افزایش دهد. اگر جراحی از نوع لاپراسکوپی باشد، احتمالاً زمان بستری در بیمارستان کوتاه‌تر است.

واریس پا یکی از بیماری‌های شایع در اثر گرفتگی سیاهرگ است. زمانی که در سیاهرگ‌ها مانعی برای عبور جریان خون وجود داشته باشد، به‌طوری‌که گلبول‌ها نتوانند با سرعت حرکت کنند و در یک قسمت جمع شوند، واریس رگ‌های پا شکل می‌گیرد.

ژنتیک، چاقی و افزایش سن دلایل اصلی ایجاد واریس هستند. خوشبختانه روش‌های زیادی برای درمان آن وجود دارد. اگر تحرک کمی دارید و به دلیل حیطه شغلی‌تان بیشتر وقت‌ها یکجا نشسته‌اید، حتماً در ادامه این مقاله از دکترتو با ما همراه باشید.

واریس پا چیست؟

زمانی که فشارخون در سیاهرگ‌‌های سطحی پوست زیاد می‌شود، در اثر ایجاد لخته خون، واریس شکل می‌گیرد. دریچه‌های یک‌طرفه به سمت قلب در وریدهای کم اکسیژن، نقش انتقالی گلبول‌ها را به عهده دارند. آسیب آن‌ها با افزایش قطر رگ و مشکلات عروقی همراه است.

حرکت‌دادن حجم زیادی از خون توسط قلب و عروق در طول روز کار دشواری است. سیاهرگ‌ها برای انجام این وظیفه خود پر از دریچه‌های کوچک هستند که به جریان درست خون کمک می‌کنند. دریچه‌ها بعد از عبور جریان گلبول‌های خونی بسته می‌شوند. با این کار گلبول‌های خونی بر اثر عواملی مانند نیروی جاذبه به عقب برنمی‌گردند.

یکی از سؤال‌های مهم این است که عوامل خطر برای ابتلا به واریس چه مواردی هستند. اضافه‌وزن یا چاقی، سن بالا، کم‌تحرکی، آسیب به پا، سیگار کشیدن، بارداری یا مصرف قرص‌های ضدبارداری خوراکی و هورمونی از مهم‌ترین عوامل تشدید واریس پا هستند که در خانم‌ها بیشتر از آقایان رخ می‌دهد.

علائم واریس پا

بیماری واریس خفیف، مانند واریس عنکبوتی در پا، علائم خاصی جز شکل تارعنکبوتی سیاهرگ‌ها ندارد؛ اما موارد زیر ممکن است در واریس شدید اتفاق بیفتد:

• پاهای دردناک، سنگین و ناراحت‌کننده
• کبودی و ورم، به‌خصوص در ساق و مچ پا
• درد و گرفتگی عضلات
• خشکی پوست و تغییر رنگ پا
• ایجاد زخم‌های باز پوستی

پزشک متخصص معمولاً با مشاهده بالینی می‌تواند واریس را تشخیص دهد اما در موارد شدیدتر، نیاز دارید تا آزمایش بدهید.

۱. علائم واریس پا در زنان چیست؟

هر سیاهرگی می‌تواند به واریس دچار شود اما معمولاً سیاهرگ‌های پا که فشار بیشتری در زمان نشستن یا ایستادن به آن‌ها وارد می‌شود، درصد ابتلای بالاتری دارند.

ایجاد زخم‌های باز (به دلیل ترکیدن رگ در موارد بسیار شدید و نادر)، تغییر رنگ پوست و کبودی و پادرد مزمن، از علائم واریس پا در زنان هستند. ورزش روزانه، کاهش مصرف نمک و پوشیدن لباس‌های گشاد از ابتلا به واریس جلوگیری می‌کند.

دیواره شکم از لایه‌های ماهیچه و تاندون‌های محکمی تشکیل شده است که از دنده‌ها تا کشاله ران کشیده شده‌اند. اگر در قسمتی از این دیواره ضعف وجود داشته باشد، محتویات داخل آن می‌توانند فشار وارد کنند و با بیرون زدن از قسمت ضعیف یا پارگی خفیف بافت شکم از داخل، باعث فتق شکم شوند. در این شرایط فرد متوجه برآمدگی روی شکم یا کشاله ران خود می‌شود. این برآمدگی ممکن است زمانی که فرد سرفه می‌کند، می‌نشیند، ورزش می‌کند و یا هر فعالیت دیگری را انجام می‌دهد که به شکم فشار وارد می‌کند، بیشتر شود. گاهی اوقات هم ممکن است بیمار متوجه هیچ علامتی نشود.

این احتمال وجود دارد که برای درمان فتق شکم نیاز به جراحی باشد، اما این بستگی به نوع فتق و عوارض ناشی از آن دارد. با این حال اگر ناحیه بیرون‌زده ناگهان دچار درد شود، به‌خصوص اگر فرد نتوانند آن را با فشار کم به داخل شکم برگرداند، لازم است فورا به پزشک مراجعه کند؛ چون در این شرایط ممکن است محتویات فتق در داخل سوراخ گیر کرده  باشد و فورا نیاز به جراحی باشد.

انواع هرنی یا فتق شکمی

رایج‌ترین انواع فتق شکمی عبارتند از:

• فتق مغبنی (inguinal hernia)
• فتق فمورال (femoral hernia)
• فتق برشی (incisional hernia)
• فتق نافی (umbilical hernia)

فتق‌های شکمی بر اساس محل ضعف دیواره شکم نام‌گذاری می‌شوند. ممکن است نام «فتق هیاتوس» را نیز شنیده باشید. برخلاف فتق‌های بالا، این نوع فتق به دلیل ضعف دیواره شکم نیست و زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از معده به سمت قفسه سینه بالا رود.

فتق اینگوینال (فتق کشاله ران)

این فتق زمانی رخ می‌دهد که بافت یا بخشی از روده از طریق یک نقطه ضعف در مسیری در کشاله ران به نام «کانال مغبنی» بیرون زده و باعث برآمدگی در کشاله ران بیمار شود. این فتق شایع‌ترین نوع فتق است و در مردان بیشتر است.

فتق فمورال

فتق فمورال نوع دیگری از فتق کشاله ران است که کمی پایین‌تر، در کشاله ران شکل می‌گیرد. این فتق از یک مسیر دیگر در کشاله ران به نام «کانال فمورال» بیرون می‌زند و در زنان شایع‌تر است.

فتق برشی

این نوع هرنی فقط در محلی از شکم رخ می‌دهد که قبلا در آنجا جراحی انجام شده باشد و دیواره شکم باز شده و مجددا بخیه خورده باشد.

فتق ناف

فتق ناف زمانی است که یک ضعف در لایه عضلانی داخل یا اطراف ناف وجود داشته باشد. در این شرایط برآمدگی در داخل یا اطراف ناف ایجاد می‌شود. فتق ناف در نوزادان بسیار شایع است، اما اغلب تا زمانی که کودک به سن پنج‌سالگی می‌رسد از بین می‌رود. در بزرگسالان، بیشتر در افرادی که باردار هستند یا دارای اضافه وزن هستند، شایع است. در افراد بالغ فتق ناف به‌دلیل عوارضی که ایجاد می‌کند باید با جراحی ترمیم شود.

علل فتق شکم

برخی از نوزادان با فتق شکم متولد می‌شوند. این فتق در زمان رشد کودک در رحم مادر ایجاد می‌شود. اما بیشتر فتق‌ها در بزرگسالی به وجود می‌آیند. هر چیزی که فشار را در شکم افزایش دهد می‌تواند احتمال ابتلا به فتق شکم را زیاد کند. علل فتق شامل موارد زیر هستند:

• سرفه‌کردن مزمن
• زور زدن هنگام دفع مدفوع در یبوست
• بلندکردن اجسام یا وزنه‌های سنگین
• اضافه وزن بسیار زیاد
• باردار بودن

با افزایش سن بیشتر احتمال دارد که فتق شکم ایجاد شود. دلیل آن هم این است که در کهنسالی، عضلات دیواره شکم ضعیف‌تر می‌شوند.

فتق شکم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر پزشک احتمال دهد که بیمار فتق دارد، او را به شکل فیزیکی معاینه می‌کند. ممکن است پزشک از بیمار بخواهد در حین این‌که محل فتق را فشار می‌دهد، سرفه کند یا بایستد. همچنین ممکن است برای او یک سونوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT اسکن) یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) تجویز کند. با این حال این روش‌ها همیشه لازم نیستند.

درمان هرنی یا فتق شکم

جراحی تنها راه برای ترمیم دائمی فتق شکم است. اما فتق شکمی در بزرگسالان همیشه نیازی به ترمیم ندارد. نوع فتق، بزرگی آن و این‌که آیا علائمی دارد یا نه، مشخص می‌کند که نیاز به جراحی وجود دارد یا نه.  پزشک همچنین احتمال ایجاد عوارض بعد از عمل را ارزیابی می‌کند تا برای جراحی تصمیم بگیرد. در صورتی که سن بیمار بالا باشد یا دچار بیماری باشد، ممکن است تا حد امکان از جراحی خودداری شود.

فتق ناف در کودکان خردسال معمولاً خود‌به‌خود بهبود می‌یابد. اما اگر بسیار بزرگ باشد یا تا زمانی که کودک به سن پنج سالگی برسد از بین نرود، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند.

بیشتر فتق‌ها در بزرگسالان به مرور زمان بزرگ‌تر می‌شوند و بیشتر احتمال دارد که عوارض ایجاد کنند.

جراحی فتق شکمی چیست؟

جراحی فتق شکمی شامل کشیدن فتق به داخل شکم و ترمیم عضله ضعیف شده برای جلوگیری از تکرار بیرون‌زدگی آن است. ممکن است این جراحی به‌ روش لاپاراسکوپی انجام شود. این بدان معنی است که این عمل از طریق بریدگی‌های کوچک در قسمت تحتانی شکم انجام شده و شکم باز نمی‌شود. با این حال ممکن است جراحی باز با یک برش منفرد و بزرگ پیشنهاد شود. هر دو نوع جراحی مزایا و معایبی دارند و جراح بهترین نوع عمل را با توجه به شرایط انتخاب می‌کند.

مدت زمان بهبودی پس از جراحی به چندین عامل بستگی دارد. این موارد شامل محل فتق، نوع جراحی و سلامت عمومی فرد است. به‌طور کلی، بهبودی کامل و بازگشت به‌حالت عادی ممکن است تا شش هفته طول بکشد. در این مدت بیمار به‌تدریج می‌تواند فعالیت خود را افزایش دهد. در دوران نقاهت نباید هیچ چیز سنگینی را بلند کند زیرا این کار می‌تواند خطر بازگشت فتق را افزایش دهد. اگر جراحی از نوع لاپراسکوپی باشد، احتمالاً زمان بستری در بیمارستان کوتاه‌تر است.

بیماری عروق کرونر هنگامی ایجاد می‌شود که رگ‎های اصلی که خون‌رسانی به قلب شما را تأمین می‌کنند آسیب دیده یا بیمار شوند. تجمع رسوبات حاوی کلسترول (پلاک) در عروق کرونر و التهاب، معمولاً مسئول بروز این بیماری هستند.

عروق کرونر خون، اکسیژن و مواد مغذی قلب شما را تأمین می‎کنند. تجمع پلاک می‎تواند این عروق را باریک کرده و باعث کاهش جریان خون در قلب شما شود. در نهایت، کاهش جریان خون ممکن است باعث درد قفسه سینه  (آنژین)، تنگی نفس  یا سایر علائم و نشانه‎های بیماری عروق کرونر شود. انسداد کامل حتی می‌تواند باعث حمله قلبی شود.

ازآنجایی‌که بیماری عروق کرونر اغلب طی دهه‎ ها و به تدریج ایجاد می‎شود، تا زمانی‎که دچار انسداد قابل توجه یا حمله قلبی نشوید ممکن است مشکلی را درک نکنید. سبک زندگی سالم می‌تواند تأثیر زیادی در پیشگیری و روند درمان این بیماری خاموش بگذارد.

علائم گرفتگی رگ قلب

درصورتی‌که با علائم زیر رو‌به‌رو شدید، احتمال گرفتگی رگهای قلب شما وجود دارد:

درد قفسه سینه (آنژین)

ممکن است در قفسه سینه خود احساس فشار یا گرفتگی کنید، مثل اینکه کسی روی سینه شما ایستاده باشد. این درد که آنژین نامیده می‎شود، معمولاً در قسمت میانی یا چپ سینه اتفاق میافتد. به طور کلی، آنژین توسط استرس جسمی یا عاطفی ایجاد می‌شود و درد معمولاً ظرف چند دقیقه پس از قطع فعالیت استرس‎زا از بین می‌رود. در بعضی از افراد، به ویژه خانم‎ها، درد ممکن است مختصر یا ناگهانی باشد و در گردن، بازو یا پشت احساس شود.

تنگی نفس

اگر قلب شما نتواند خون کافی برای تأمین نیازهای بدن شما پمپ کند، ممکن است دچار تنگی نفس  یا خستگی مفرط در اثر فعالیت شوید.

حمله قلب

یک شریان کرونر کاملاً مسدود شده می‎تواند باعث بروز حمله قلبی شود. علائم و نشانه‏های کلاسیک حمله قلبی شامل فشار زیاد در قفسه سینه و درد در شانه یا بازو، گاهی اوقات با تنگی نفس و تعریق است. ممکن است علائم دیگری مانند تنگی نفس، خستگی و حالت تهوع نیز داشته باشید.

آیا امکان پیشگیری از گرفتگی رگ‌های قلب وجود دارد؟

کنترل سطح کلسترول خون می‎تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب کمک کند. برای کنترل بهتر سطح کلسترول خون:

• فعالیت بدنی بیشتری داشته باشید
• مصرف الکل را محدود کنید
• از دخانیات اجتناب کنید
• رژیم غذایی با قند، نمک و چربی‏های اشباع کمتری داشته باشید

افرادی‎که قبلاً دچار گرفتگی رگهای قلب شده‎اند باید علاوه‏بر توجه به توصیه ‏های پزشک، مدام تحت کنترل باشند.

درمان گرفتگی عروق کرونر قلب

روند درمان بیماری عروق کرونر و گرفتگی رگهای قلب معمولاً شامل تغییر سبک زندگی و در صورت لزوم مصرف داروها و برخی اقدامات پزشکی است که در ادامه به صورت جداگانه به هرکدام اشاره خواهیم کرد.

داروهای درمان‌کننده عروق قلب

برای درمان بیماری عروق کرونر می‎توان از انواع داروی ضد گرفتگی عروق زیر استفاده کرد:

داروهای اصلاح ‎کننده سطح کلسترول خون

این داروها سطح کلسترول، به ویژه لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL یا کلسترول بد) را کاهش می‌دهند. پزشک می‎تواند از بین طیف وسیعی از داروها از جمله استاتین‏ها، نیاسین، فیبرات‏ها و ترشح کنندههای اسید صفراوی یک مورد را انتخاب کند.

یک آزمایش تشخیصی است که متخصص قلب و عروق برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی قلب فرد از آن استفاده می‌کنند.

عملکرد قلب به این صورت است که یک سری سیگنال‌های الکتریکی در نقاط خاصی از قلب تولید می‌شود، سپس این سیگنالهای الکتریکی در مسیر مشخصی در سراسر قلب منتقل می‌شود. نتیجه نهایی از تولید این پیام‌های الکتریکی تولید تپش یا ضربان قلب است. این ضربان یا تپش باعث انقباض ماهیچه‌های قلب می‌شوند و خون را به سرتاسر بدن منتقل می‌کنند. مشکلات قلبی باعث تغییر روند هدایت سیگنال‌ها و صدای قلب می‌شود. متخصصان از EKG برای اندازه‌گیری این سیگنال‌های الکتریکی، ضربان قلب نرمال، بررسی صدای قلب و عملکرد آن در جهت تشخیص بیماری‌ها و مشکلات قلبی استفاده می‌کنند.

نوار قلب چگونه است؟

EKG نواری است که در اثر اتصال تعدادی الکترود به بخش‌های مختلف بدن گرفته می‌شود. این نوار فعالیت الکتریکی قلب را بر روی کاغذ و یا صفحه‌ی مانیتور ثبت می‌کند و بر اساس آن می‌توان برخی از اشکالات و اختلالات قلبی را تشخیص داد. هنگامی که این نوار با نوار قلب نرمال تفاوت داشته‌باشد، می‌توان به بیماری‌های قلبی خاصی شک کرد. مثلا اگر طول موج‌ها کوتاه‌تر و یا بلندتر باشد و یا فاصله‌ی دو موج از هم تغییر کند، شکل موج‌ها برعکس و بدون قله شود و یا قبل و بعد از موج‌ها افتادگی وجود داشته‌باشد. این تغییرات برخی از تغییرات نوار قلب است که هر کدام می‌تواند در تشخیص بیماری موثر باشد.

آیا بین ECG و EKG تفاوتی وجود دارد؟

خیر این دو علامت تفاوتی با هم ندارند. ECG و EKG علامت‌های اختصاری متفاوتی برای آزمایش مشابهی هستند که الکتروکاردیوگرام یا همان نوار قلب نامیده می‌شود. برخی از افراد ممکن است به الکتروکاردیوگرام، الکتروکاردیوگراف هم بگویند.

هدف از گرفتن EKG چیست؟

EKG مشکلات مربوط به ضربان قلب را در فرد بررسی می‌کند. پزشکان می‌توانند از EKG برای جمع‌آوری اطلاعات در موارد زیر استفاده کنند:

• گره سینوسی دهلیزی یا گره سینوسی، قسمتی از قلب است که باعث تولید ضربان قلب می‌شود.
• گره دهلیزی بطنی
• مسیرهای هدایت عصبی در قلب
• سرعت و ریتم قلب
• اندازه یا ضخامت حفره‌های خاص قلب. 

• تشخیص بیماری قلبی با نوار قلب

  معمولا برای تشخیص بیماری‌های قلبی از سایر تست‌ها به همراه ECG استفاده می‌شود، اما این هم می‌تواند در شک کردن به بیماری‌های قلبی کمک شایانی بکند. هنگامی که ECG بیمار مختل می شود، باید بررسی‌های تکمیلی را انجام دهد تا تشخیص داده شود که بیماری قلبی او چیست!

  EKG برای تشخیص برخی از بیمار‌ی‌های قلبی استفاده می‌شود و معمولا زمانی درخواست می‌شود که بیمار با شکایاتی چوت موارد زیر به پزشک مراجعه می‌کند؛

• درد قفسه سینه
• تپش قلب
• سرگیجه
• تنگی نفس 

• نوار قلب چه چیزی را نشان نمی دهد؟

  درست است که با استفاده از این تست می‌توان وجود اختلالات در عملکرد قلب را بررسی کرد، اما وجود بیماری‌های قلبی در فرد را نشان نمی‌دهد. در واقع هر بیماری به نوعی بر نوار قلب تأثیر می‌گذارد و آن را تغییر می‌دهد. در‌صورت مشاهده اختلالات در نوار قلب، برای تشخیص دقیق‌تر نوع مشکل قلبی باید آزمایش‌های دیگری هم انجام شود

• نوار قلب چه چیزی را نشان نمی دهد؟

  درست است که با استفاده از این تست می‌توان وجود اختلالات در عملکرد قلب را بررسی کرد، اما وجود بیماری‌های قلبی در فرد را نشان نمی‌دهد. در واقع هر بیماری به نوعی بر نوار قلب تأثیر می‌گذارد و آن را تغییر می‌دهد. در‌صورت مشاهده اختلالات در نوار قلب، برای تشخیص دقیق‌تر نوع مشکل قلبی باید آزمایش‌های دیگری هم انجام شود

آنژیوگرافی روشی است که از تصویربرداری اشعه ایکس برای دیدن رگ‌های قلبی استفاده می‌شود. این آزمایش معمولاً به‌منظور بررسی برخی ازبیماری های قلبی نظیر انسداد و گرفتگی عروقی و تشخیص مشکلات جریان خون به قلب کاربرد دارد. در طی آنژیوگرافی، نوعی رنگ که توسط دستگاه اشعه ایکس قابل‌مشاهده است به رگ‌های قلب تزریق می‌شود.

با کمک دستگاه اشعه ایکس و رنگ‌های تزریق‌شده، به‌سرعت یک سری تصاویر (آنژیوگرام) از رگ‌ها گرفته‌شده و سپس بر روی مانیتور ظاهر می‌شوند. این تصاویر به‌طور واضحی هرگونه تنگ‌شدگی و یا انسداد عروقی را به تصویر می‌کشند و از طریق آن‌ها پزشک متوجه می‌شود که کدام‌یک از رگ‌های بدن باعث بروز مشکلات قلبی شده است.

چرا آنژیوگرافی انجام می‌شود؟

آنژیوگرافی برای بررسی سلامت رگ‌های خونی و نحوه جریان خون در آن‌ها استفاده می‌شود. با این روش می‌توان چندین اختلال و بیماری عروق خونی را تشخیص داد، ازجمله:

• آترواسکلروز به معنی باریک شدن شریان‌های قلبی و قرارگرفتن در معرض خطر سکته مغزی یا حمله قلبی
• تشخیص بیماری‌های شریانی محیطی مانند کاهش خون‌رسانی به عضلات پا
• تشخیص آنوریسم مغزی که در آن رگ‌های خونی مغز دچار برآمدگی می‌شوند
• آنژین که به معنی درد قفسه سینه ناشی از کاهش جریان خون در عضلات قلب است
• لخته شدن خون در ریه یا آمبولی که باعث انسداد شریان‌های ریوی می‌شود
• تشخیص انسداد خون‌رسانی به کلیه‌ها

چه علائمی باعث می‌شود که پزشک آنژیوگرافی را تجویز کند؟

در صورت بروز علائم و نشانه‌های زیر ممکن است پزشک انجام آنژیوگرافی عروقی را توصیه کند:

• بروز علائم بیماری عروق کرونر، مانند درد قفسه سینه
• درد در قفسه سینه، فک، گردن یا بازو
• درد جدید یا فزاینده قفسه سینه
• نقایص مادرزادی قلبی
• نتایج غیرطبیعی در تست استرس (تست ورزش)
• سایر مشکلات عروقی یا آسیب قفسه سینه
• مشکلات دریچه قلب

ازآنجایی‌که آنژیوگرافی ممکن است با عوارضی نیز همراه باشد استفاده از این روش معمولاً تا زمانی که آزمایش‌های غیرتهاجمی قلب مانند الکتروکاردیوگرام، اکوکاردیوگرافی یا تست استرس انجام‌نشده باشد، مورداستفاده قرار نمی‌گیرد.

خطرات آنژیوگرافی

مانند بسیاری از روش‌هایی که برای قلب و رگ‌های خونی انجام می‌شود، آنژیوگرافی عروقی نیز خطرات خود را دارد. برای مثال قرار گرفتن در معرض تابش اشعه ایکس یکی از خطرات این روش تشخیصی است. خطرات و عوارض بالقوه اما نادر عبارت‌اند از:

• ریتم نامنظم قلب (آریتمی)
• واکنش‌های آلرژیک به رنگ یا داروهای مورداستفاده در طول عمل
• آسیب کلیه
• خون‌ریزی و یا ایجاد تورم و التهاب پوستی در ناحیه لوله‌گذاری شده
• عفونت محل کاتتر شده

• شرایط قبل از آنژیو

  در بعضی موارد، آنژیوگرافی عروق کرونر به‌صورت اورژانسی است اما در سایر موارد انجام این تست تشخیصی از قبل برنامه‌ریزی می‌شود و تاریخ آن و شرایط لازم قبل از انجام آزمایش به اطلاع شما خواهد رسید. آنژیوگرافی در بیمارستان توسط تیم مراقبت‌های بهداشتی با دستورالعمل‌های خاص انجام می‌شود. شرایط رایج قبل از آنژیوگرافی به شرح زیر است:

• شب قبل از آنژیوگرافی چیزی نخورید یا ننوشید
• تمام داروهای تجویزشده را با خود به بیمارستان ببرید. از پزشک خود در مورد مصرف داروهایی که نوبت مصرف آن‌ها اول صبح است سوال کنید
• اگر به دیابت  مبتلا هستید در خصوص تزریق انسولین قبل از آنژیوگرافی سؤال کنید

• شرایط قبل از آنژیو

  قبل از شروع روش آنژیوگرافی، تیم مراقبت‌های بهداشتی سابقه درمانی شما، ازجمله انواع آلرژی هاو داروهایی را که مصرف می‌کنید، بررسی می‌کند. یک معاینه فیزیکی انجام می‌شود و در آن علائم حیاتی مانند فشارخون و نبض بررسی خواهد شد. قبل از  آنژیوگرافی لازم است مثانه خود را خالی کنید. ممکن است لازم باشد لنزهای تماسی، عینک، جواهرات و سنجاق سر نیز برداشته شود. احتمال دارد که قبل از آنژیوگرافی برای تعیین سلامت سیستم انعقاد خون شما یک آزمایش تجویز شود. دستورالعمل زیر راهنمای قبل از آنژیوگرافی و شب قبل از آزمایش است:

  داروها

  تمام داروها و یا مکمل‌هایی را که مصرف می‌کنید به اطلاع پزشک برسانید و هرگز مصرف دارویی را خودسرانه قطع نکنید. چند توصیه دارویی مهم پیش از آنژیوگرافی به‌قرار زیر است:

• از مصرف آسپیرین یا محصولات حاوی آسپیرین خودداری کنید
• دی پیریدامول یا وارفارین را ظرف ۷۲ ساعت قبل از آزمایش و ۲۴ ساعت بعد از آزمایش مصرف نکنید. این داروها به‌عنوان قرص‌های رقیق‌کننده خون شناخته می‌شوند
• از مصرف پلاویکس به مدت ۵ روز قبل از عمل خودداری کنید

متاسفانه بسیاری از نوزادان این شانس را ندارند که با قلبی سالم به دنیا بیایند. نقص مادرزادی قلب به دسته‌ای از بیماری‌های گفته می‌شود که در دوران جنینی ایجاد می‌شوند. این نقص‌ها به دلیل عدم رشد و تکامل صحیح قلب در دوران جنینی هستند و باعث ایجاد مشکلات مختلفی بعد از تولد نوزاد می‌شوند.

نقص مادرزادی قلب چیست؟

هنگامی که قلب یا رگ‌های خونی نزدیک قلب به طور طبیعی قبل از تولد رشد نمی‌کنند، وضعیتی به نام نقص مادرزادی قلب (CHD) رخ می‌دهد. بیشتر نقایص قلبی یا باعث جریان خون غیرطبیعی در قلب می‌شوند یا جریان خون را در قلب یا عروق مسدود می‌کنند و می‌توانند عملکرد قلب را مختل کنند. برخی از این نقص‌های مادرزادی قلبی در کودکان ساده هستند و نیازی به درمان خاصی ندارند. در حالی که برخی از آنها پیچیده‌تر هستند و نیاز به درمان فوری دارند. گاهی ممکن است کودک در یک دوره چند ساله نیاز به چندین عمل قلب برای اصلاح نقص قلبی مادرزادی داشته باشند.

نقایص مادرزادی قلب در نزدیک به ۱ درصد از نوزادان رخ می‌دهد و اکثر جوانان مبتلا به نقایص مادرزادی قلب تا بزرگسالی زندگی می‌کنند.

در بیشتر موارد، علت بروز بیماری قلبی مادرزادی ناشناخته است. گاهی اوقات یک عفونت ویروسی در مادر باعث این بیماری می‌شود. برخی از نقایص مادرزادی قلب نتیجه مصرف الکل یا مواد مخدر در دوران بارداری هستند. همچنین این بیماری می‌تواند ژنتیکی (ارثی) باشد. 

شایع ترین بیماری های مادرزادی قلبی در نوزادان و بزرگسالان

انواع مختلفی از بیماری های قلبی وجود دارد که بسیاری از آنها ارثی وجود دارد. بیشتر آنها بر روی دیواره‌ها، دریچه‌ها یا رگ‌های خونی قلب شما تأثیر می‌گذارند. همانطور که گفتیم برخی از آنها جدی هستند و ممکن است به چندین عمل جراحی و درمان نیاز داشته باشند. در ادامه تمامی انواع این بیماری را بررسی خواهیم کرد.

۱. سوراخ در قلب (نقص سپتال)

این بدان معناست که شما با سوراخی در دیوار یا سپتوم قلب متولد شده‌اید. سپتوم دیواره‌ای است که سمت چپ و راست قلب شما را از هم جدا می‌کند. این سوراخ اجازه می‌دهد تا خون در طرف قلب با یکدیگر مخلوط شوند.

۲. نقص سپتوم دهلیزی (ASD)

ASD سوراخی در دیواره بین حفره‌های فوقانی یا دهلیز راست و چپ قلب شما است. یک سوراخ در این نقطه اجازه می‌دهد تا خون دهلیز چپ با خون دهلیز راست مخلوط شود.

برخی از نقایص سپتوم دهلیزی خودبه‌خود بسته می‌شوند. با این حال، برخی دیگر نیاز به ترمیم یا عمل جراحی بزرگ خواهند داشت.

۳. نقص دیواره بین بطنی (VSD)

VSD سوراخی در بخشی از سپتوم شماست که حفره‌های پایینی قلب یا بطن‌ها را از هم جدا می‌کند. اگر VSD دارید، خون به جای پمپاژ به بدن به ریه‌های شما باز می‌گردد.

نقص دیواره بین بطنی کوچک ممکن است خود‌به‌خود بسته شود. اما اگر اندازه آن بزرگ‌تر باشد، ممکن است برای ترمیم آن نیاز به جراحی داشته باشید.

۴. نقص کامل کانال دهلیزی بطنی (CAVC)

این بیماری جدی‌ترین نقص سپتوم است. CAVC وضعیتی است که در آن هر چهار حفره قلب تحت تاثیر قرار می‌گیرند. نقص کامل کانال دهلیزی بطنی از رفتن خون غنی از اکسیژن به مکان‌های مناسب در بدن شما جلوگیری می‌کند. دکتر قلب می‌تواند این بیماری را با پچ ترمیم کند. اما برخی افراد برای درمان آن به بیش از یک عمل جراحی نیاز دارند.

۵. نقص دریچه قلب 

 قلب جریان خون را از طریق بطن‌ها و شریان‌های قلب شما کنترل می‌کند. برخی از نقایص جزئی قلب می‌توانند دریچه‌های قلب را درگیر کند.  (بیماری نقص مادرزادی) عبارت‌اند از:

• تنگی مجرا: زمانی که دریچه‌های شما باریک یا سفت می‌شوند و باز نمی‌شوند یا اجازه نمی‌دهند خون به راحتی عبور کند.
• نارسایی: در این نقص، دریچه‌های قلب شما محکم بسته نمی‌شوند، که باعث می‌شود خون از دریچه‌ها به عقب نشت کند.
• آترزیا: این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که دریچه شما درست شکل نگرفته باشد یا منفذی برای عبور خون شما نداشته باشد. آترزیا باعث مشکلات قلبی پیچیده‌تر می‌شود.
• ناهنجاری ابشتین: این بیماری یک نقص در دریچه تریکوسپید است که ممکن است از بسته شدن محکم آن جلوگیری کند. نوزادانی که مبتلا به ابشتاین هستند اغلب دارای نقص تیغه بین دهلیزی (ASD) هم هستند.
• تنگی دریچه ریوی: این نقص مادرزادی قلب شایع‌ترین نقص دریچه در نوزادان است. نوزادان مبتلا به موارد شدید اغلب دارای بطن راست هستند. این بیماری معمولا با تکنیک کاتتر درمان می‌شود (در ادامه این روش را بررسی خواهیم کرد).

۶. تترالوژی فالوت

یکی از مشکلات مادرزادی قلبی تترالوژی فالوت است که ترکیبی از چهار نقص است، از جمله:

• نقص دیواره بین بطنی بزرگ (VSD)
• دیواره ضخیم در اطراف بطن راست
• قرارگیری آئورت بالای سوراخ دیواره بطن
• دریچه ریوی سفت که مانع از جریان آسان خون از قلب به ریه‌ها می‌شود.

نوزادی که با تترالوژی فالوت متولد می‌شود، ممکن است بلافاصله پس از تولد برای رفع مشکلات نیاز به جراحی قلب باز داشته باشد.

۷. مجرای شریانی باز شده (PDA)

به زبان ساده، این بیماری به معنای سوراخی در آئورت است که بسته نمی‌شود. در دوران بارداری، این سوراخ به خون کودک شما اجازه می‌دهد تا ریه‌های او را دور بزند و از بند ناف شما اکسیژن دریافت کند. پس از تولد، آنها شروع به دریافت اکسیژن از ریه‌های خود می‌کنند و سوراخ باید بسته شود. اگر سوراخ پس از تولد بسته نشود، به عنوان نقص مجرای شریانی شناخته می‌شود.

۸. تنه شریانی

این نقص مادرزادی قلب زمانی ایجاد می‌شود که کودک شما به جای دو شریان اصلی که خون را به بقیه بدنش می‌رسانند، با یک شریان اصلی متولد می‌شود. نوزاد دارای این نقص مادرزادی قلب برای ترمیم نقص به جراحی نیاز خواهند داشت و ممکن است در مراحل بعدی زندگی نیاز به اقدامات بیشتری داشته باشند.

۹. جابجایی شریان های بزرگ

این بدان معنی است که حفره‌های راست و چپ قلب کودک شما معکوس است. در ابتدا خون این نوزادان هنوز به طور طبیعی جریان دارد، اما با گذشت زمان بطن راست آنها به خوبی کار نمی‌کند، زیرا باید با شدت بیشتری پمپاژ کند.

۱۰. نقص بطن منفرد

نوزادان گاهی اوقات با یک محفظه کوچک پایینی قلب یا با کمبود یک دریچه به دنیا می‌آیند. انواع مختلف نقایص تک بطنی عبارت‌اند از:

• سندرم قلب چپ هیپوپلاستیک: کودک دارای آئورت توسعه نیافته و یا بطن توسعه نیافته است.
• آترزی ریوی (سپتوم بطنی دست نخورده): کودک فاقد دریچه ریوی است که جریان خون را از قلب به ریه‌ها کنترل می‌کند.
• آترزی سه لتی: کودک دریچه سه لتی ندارد، این دریچه بین بطن و دهلیز راست است